Παναγιώτης Αποστολόπουλος Πέρρος

ΔΡ. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ » ΠΟΛΙΤΙΚΗ



Οι θέσεις μου για την εκπαίδευση

Οι θέσεις μου για την εκπαίδευση

Η πολιτική στον εκπαιδευτικό χώρο δεν πρέπει να αλλάζει κάθε φορά που αλλάζει και η κυβέρνηση. Οι μικροπολιτικές σκοπιμότητες και οι ιδεοληψίες του εκάστοτε υπουργού πρέπει να τίθενται στο περιθώριο για χάρη των παιδιών και των εφήβων.

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση διακατέχεται από ουσιαστικές χρόνιες παθογένειες. Όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών επικεντρώνουν στην αλλαγή του εξεταστικού συστήματος, στην αναδιαμόρφωση της εξεταστέας ύλης και στις επιμέρους ήσσονος σημασίας προσθαφαιρέσεις στο πρόγραμμα μαθημάτων των σχολικών μονάδων. Κανείς δεν επιδιώκει να επιλύσει τα ουσιαστικά προβλήματα της εκπαίδευσης η οποία παραμένει αναχρονιστική και ελλειμματική σε σχέση με τις σύγχρονες ανάγκες του παιδιού και του εφήβου.

Το υπουργείο Παιδείας της διακυβέρνησης Σύριζα, όχι απλώς κινείται στο ίδιο πολιτικό πλαίσιο της ευνοιοκρατίας και της αναξιοκρατίας των προηγούμενων κυβερνήσεων, αλλά  συγκρούεται ευθέως με τις αρχές του δυτικού κόσμου και γίνεται αντικείμενο σφοδρής κριτικής από τους επικεφαλής της Κομισιόν. Και στα θέματα αξιολόγησης και διορισμού των διευθυντών σχολικών μονάδων και στην αιφνιδιαστική ανακατάταξη των πανελλαδικών εξετάσεων παρατηρήσαμε μεγάλο ερασιτεχνισμό και τεράστια προσπάθεια επίδειξης πρόνοιας για την διεύρυνση της αναξιοκρατίας και της πελατειακής λογικής στο διοικητικό χώρο της εκπαίδευσης.

 

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΩΣ ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΠΑΙΔΕΙΑ

Η απομνημόνευση γνώσης και οι διαγωνιστικές διαδικασίες πάνω σε αυτή, απονοηματοδοτούν το εκπαιδευτικό δρώμενο και γιγαντώνουν την ανάγκη για παραπαιδεία.

Σε όλο το σύγχρονο δυτικό κόσμο έχει γίνει εδώ και πολλά χρόνια σαφές ότι σκοπός της εκπαίδευσης δεν πρέπει να είναι η απομνημόνευση γνώσεων αλλά η κριτική τους προσέγγιση. Πριν από πολλές δεκαετίες, η απομνημόνευση είχε νόημα καθώς δεν υπήρχε εύκολη πρόσβαση στη γνώση. Σήμερα όμως, στην εποχή του διαδικτύου και της παγκοσμιοποιημένης πληροφορίας, είναι απαράδεκτο να επιμένουμε στην αποστήθιση γνώσης από μια μεμονωμένη πηγή και μάλιστα κρατικής προέλευσης. Σκοπός της εκπαίδευσης πρέπει να είναι η ανάπτυξη της ικανότητας του νέου να ξεχωρίζει την σωστή από την εσφαλμένη πηγή γνώσης και πληροφορίας. Αυτό σημαίνει ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και ολόκληρη η δευτεροβάθμια εκπαίδευση πρέπει να στηρίζεται σε αυτό.

Το παιδί και ο νέος πρέπει να πηγαίνουν σχολείο για να μάθουν να κρίνουν και να σκέπτονται και όχι να διαγωνίζονται ατέρμονα σε αμφιβόλου ποιότητας σχολικά συγγράματα. Η θεώρηση της απομνημόνευσης ως κατάλληλου ταλέντου για να αξιολογηθεί ένας νέος, αυτόματα καθιστά τα φροντιστήρια και την παραπαιδεία εντελώς απαραίτητα: όσες περισσότερες ώρες εξασκηθεί ο νέος πάνω στην αποστήθιση, τόσο καλύτερα θα ανταποκριθεί στις εξετάσεις. Τα φροντιστήρια τρέχουν με πενταπλάσιους ρυθμούς από τα δημόσια σχολεία, έτσι η συνδρομή του φροντιστηρίου είναι απαραίτητη για να επιτύχει κάποιος υψηλό βαθμό σε μια διαγωνιστική διαδικασία.

 

ΘΕΛΟΥΜΕ ΟΜΩΣ ΝΑ ΞΕΦΟΡΤΩΘΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΠΑΙΔΕΙΑ;

Σιωπηλά, σταδιακά και εκ των πραγμάτων, καταλήξαμε στο να γιγαντώσουμε ένα σύστημα ιδιωτικής εκπαίδευσης αποτελούμενο τόσο από νόμιμα φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα όσο και από αντίστοιχα παράνομα της μαύρης αγοράς. Επειδή ακριβώς παράγουμε σαν κοινωνία τεράστιο αριθμό καθηγητών μέσης εκπαίδευσης, συμβιβαστήκαμε σε αυτό το δήθεν αναπτυξιακό μοντέλο. Φαίνεται πως η πολιτική ηγεσία ανακάλυψε έναν τρόπο μείωσης της ανεργίας των καθηγητών, εις βάρος των μαθητών και της οικογένειάς τους.

Το οδυνηρό αποτέλεσμα είναι ο μαθητής να είναι ο πιο σκληρά εργαζόμενος άνθρωπος στην κοινωνία μας καθώς αν λάβουμε υπόψη το σχολείο, το φροντιστήριο και τις εργασίες για το σπίτι, μπορεί να εργάζεται για πάνω από 12 και 14 ώρες την ημέρα, ειδικά κατά τα δύο τελευταία χρόνια της σχολικής του φοίτησης. Επομένως θέλουμε όντως να νοιαστούμε για τα παιδιά μας και να ξεφορτωθούμε την παραπαιδεία ή θέλουμε να συντηρούμε αυτή την παθογένεια για να απασχολούμε έναν αριθμό αδιόριστων εκπαιδευτικών;

 

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Αυτά τα μαθητικά κάτεργα τα έχουμε ανακαλύψει λόγω της ανεπάρκειας των δημοσίων σχολείων αφενός και λόγω του ανόητου συστήματος εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αφετέρου. Το σχολείο πρέπει να αποσυνδεθεί από τη διαγωνιστική διαδικασία των πανεπιστημίων και να αποτελέσει έναν χώρο ευρύτερης καλλιέργειας της προσωπικότητας του παιδιού και του νέου. Η εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να γίνεται με άλλα, ευρύτερα κριτήρια, συνυπολογιζομένης βέβαια της αποτίμησης των δεξιοτήτων του εφήβου. Οι πανελλήνιες εξετάσεις όπως τις γνωρίζουμε σήμερα, είτε με 4 είτε με 5 είτε με 15 μαθήματα, πρέπει να καταργηθούν και να αντικατασταθούν με ένα εντελώς νέο σύστημα το οποίο δεν θα στηρίζεται ούτε σε γραπτούς διαγωνισμούς λαχειοφόρου αγοράς, ούτε στην προσδοκία να πετύχουμε τον μαθητή στην "καλή του μέρα" ώστε να γράψει καλά στις εξετάσεις.

Το νέο αυτό σύστημα θα πρέπει να οικοδομηθεί διακομματικά, με την ύψιστη ευρύτερη συναίνεση και να θεσμοθετηθεί συνταγματικά η απαγόρευση της θεμελιώδους αλλαγής του τουλάχιστον για 20 έτη. Η αγωνία των παιδιών και των οικογενειών για τους πειραματισμούς της εκάστοτε κυβέρνησης πρέπει κάποτε να σταματήσει. Η παιδεία πρέπει να ανεξαρτητοποιηθεί εντελώς από τις πολιτικές και μικροπολιτικές σκοπιμότητες της εκάστοτε κυβέρνησης.

 

ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

Ο νέος και ο έφηβος πρέπει αποκτούν εμπειρική γνώση και βιωματική σχέση με το σχολείο. Εντός των σχολικών μονάδων είναι απαραίτητη η ύπαρξη ειδικών αιθουσών ανά αντικείμενο διδασκαλίας. Οι αίθουσες διδασκαλίας αυτή τη στιγμή είναι ένας χώρος τυχαίας εναπόθεσης μαθητών. Άλλες οι ανάγκες του χώρου διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών, άλλες οι ανάγκες του χώρου διδασκαλίας της Φυσικής και της Χημείας. Ο χώρος της σχολικής τάξης δεν πρέπει να είναι στατικός και οι καθηγητές διαφόρων ειδικοτήτων να περιφέρονται σε διαφορετικές τάξεις. Πρέπει να συμβαίνει το αντίστροφο. Ο κάθε καθηγητής να έχει τη δική του αίθουσα διδασκαλίας κατάλληλα διαμορφωμένη για το αντικείμενό του και οι μαθητές να επισκέπτονται την κατάλληλη αίθουσα στο κατάλληλο μάθημα. Αυτό το μοντέλο εφαρμόζεται ήδη σε αρκετές προηγμένες χώρες του δυτικού κόσμου με περίφημα αποτελέσματα. Ο μαθητής δεν βρίσκει το μάθημα βαρετό και αποκτά εμπειρική, βιωματική σχέση με το κάθε μάθημα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ύπαρξη εργαστηρίων για μαθήματα εργαστηριακού τύπου κρίνεται απαραίτητη και εντάσσεται στη γενικότερη φιλοσοφία της βιωματικής μάθησης.

Η βιωματική μάθηση συμπληρώνεται καταλλήλως όταν ενθαρρύνεται η ανάπτυξη πρωτοβουλίας μεταξύ των μαθητών και όταν ο μαθητής αισθάνεται συνδιαμορφωτής του σχολικού δρώμενου. Ο καθηγητής δεν πρέπει να έχει το "άγχος παράδοσης ύλης" το οποίο αποστεγνώνει την εκπαιδευτική διαδικασία. Η ύλη ως σχολικές σελίδες βιβλίου πρέπει να πεταχτεί στον κάλαθο των αχρήστων. Αυτό που πρέπει να έχει κατά νου ο κάθε καθηγητής είναι το διδακτικό πλαίσιο και η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Ο κάθε καθηγητής πρέπει να μπορεί, μαζί με τους μαθητές, να εφευρίσκει διαφορετικούς τρόπους επίτευξης των διδακτικών στόχων. Όλοι οι καθηγητές δεν είναι ίδιοι και όλες οι σχολικές τάξεις δεν απαρτίζονται από ίδιους μαθητές. Επομένως πρέπει εντός ορισμένων διδακτικών στόχων και οι καθηγητές και οι μαθητές να έχουν τη δυνατότητα διαμόρφωσης του εκπαιδευτικού πλάνου ύλης.

Η αξιολόγηση της προόδου των μαθητών και η κατά συνέπεια απόδοση των εκπαιδευτικών, πρέπει να κρίνεται συνολικά από την πορεία και τη συμμετοχή του μαθητή σε όλη τη διάρκεια ενός σχολικού έτους. Η αξιολόγηση θα πρέπει να περιλαμβάνει το κατά πόσο ο μαθητής αλληλεπιδρά με το βιωματικό μοντέλο μάθησης και κατά πόσο συμβάλλει στην εξέλιξη του μαθήματος.

Η ύπαρξη υποχρεωτικής εργασίας στο σπίτι για τον μαθητή πρέπει να εγκαταλειφθεί ως ιδέα και πρακτική. Δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Η αντίληψη πως στο σχολείο γίνεται "παράδοση" και στο σπίτι "εμπέδωση" και απομνημόνευση είναι καταστροφική και εξαντλητική. Όλη η διαδικασία πρέπει να εξαντλείται κατά τις επίσημες εκπαιδευτικές ώρες.

Με το μοντέλο της εμπειρικής, βιωματικής μάθησης, ο μαθητής είναι σίγουρο ότι θα λάβει όλα τα απαραίτητα ερεθίσματα για να ασχοληθεί και μόνος του, από προσωπικό ενδιαφέρον στην εξέλιξη των γνώσεων που αποκόμισε από το σχολείο.

Σχολείο το οποίο χρησιμεύει μόνο για αγόρευση των καθηγητών και μονόπλευρη παράδοση της ύλης είναι ένα άχρηστο σχολείο.