Παναγιώτης Αποστολόπουλος Πέρρος

ΔΡ. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ » ΠΟΛΙΤΙΚΗ



Η πρότασή μου για τη Φορολογία: Εισοδηματικό Βαρόμετρο

Η πρότασή μου για τη Φορολογία: Εισοδηματικό Βαρόμετρο

ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΦΟΡΟΥ ΚΑΙ ΦΠΑ ΣΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΧΡΟΝΟ – ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΣ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗΣ

Εισαγωγή - Φιλοσοφία. Πρόταση ύψους ενιαίου φορολογικού συντελεστή.

Το φορολογικό σύστημα οφείλει να είναι δίκαιο και να δίνει κίνητρα παραγωγικότητας και ανέλιξης σε όλους τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, είτε πρόκειται για επιχειρηματίες, είτε για επαγγελματίες και υπαλλήλους. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο εφόσον υπάρξει απλοποίηση του συστήματος και κατάργηση διακρίσεων ανάμεσα στους κλάδους.

Η απλοποίηση και η δικαιοσύνη μπορεί να επιτευχθεί μόνο με χαμηλούς και ενιαίους φορολογικούς συντελεστές σε όλα τα αντικείμενα απασχόλησης. Ο ενιαίος φορολογικός συντελεστής αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή του Εισοδηματικού Βαρομέτρου. Ένας σταθερός συντελεστής ανεξαρτήτως ετησίου εισοδήματος είναι απολύτως δίκαιος εφόσον τα υψηλά εισοδήματα επιβαρύνονται περισσότερο από τα χαμηλά, χωρίς να υπάρχει ιδεοληπτική επιβάρυνση του κέρδους και της επιχειρηματικότητας. Οι ανοδικά κλιμακούμενοι συντελεστές λειτουργούν ως ένα ισχυρό αντικίνητρο παραγωγικότητας μιας επιχείρησης. Αυτό σημαίνει μειωμένες επενδύσεις, αύξηση δεικτών πραγματικής ανεργίας, μειωμένα φορολογικά έσοδα λόγω φοροαποφυγής. Παράλληλα, επιμέρους εξαιρέσεις, φοροαπαλλαγές, έκτακτες εισφορές ή προκαταβολές φόρων, αποτελούν δείγματα παθογένειας και εκφυλισμού της οικονομικής πολιτικής ενός κράτους. Αυτή η πολυνομία οφείλεται είτε σε πελατειακή σχέση των κυβερνήσεων με ορισμένους κλάδους, είτε σε καιροσκοπικά μπαλώματα αποτυχημένων πολιτικών.

Το ύψος των συντελεστών φορολογίας οφείλει να λαμβάνει υπόψη το φορολογικό περιβάλλον σε διεθνές επίπεδο. Ταυτόχρονα οφείλουν να ληφθούν υπόψη οι πραγματικές παροχές του ελληνικού κράτους απέναντι στον πολίτη. Αν οι παροχές δεν είναι αντίστοιχες των φορολογικών εσόδων, τότε είναι αδύνατο να καλλιεργηθεί φορολογική συνείδηση. Γι αυτό και η Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν πρέπει να έχει ούτε τους υψηλούς συντελεστές χωρών υψηλών κοινωνικών παροχών (πχ Βόρεια Ευρώπη), ούτε τους χαμηλούς των φορολογικών παραδείσων που δεν έχουν ευρεία παραγωγική γκάμα και στοχεύουν σε περιορισμένους επενδυτικούς κλάδους. Ένας μέσος φορολογικός συντελεστής γύρω στο 20% θα ήταν μια καλή περίπτωση για τη χώρα μας, λαμβάνοντας υπόψη τα σημερινά δεδομένα.

Σήμερα (2016-2017) η Ελλάδα, για να το πούμε σχηματικά και ανάγλυφα, έχει συντελεστές φορολογίας Σουηδίας με κοινωνικές παροχές Σομαλίας. Παράλληλα συντηρεί ένα ιδεοληπτικό σύστημα, μέσα στο οποίο ο επιχειρηματίας θεωρείται εξ ορισμού απατεώνας. Γι αυτό, εκτός από τους υψηλούς συντελεστές φορολόγησης, καλείται να γίνεται έρμαιο του τοπικού του εφόρου, ο οποίος ανά πάσα στιγμή μπορεί να προβεί σε έκτακτο προσωπικό έλεγχο οποιασδήποτε εταιρείας. Ο έφορος εκμεταλλεύεται την πολυνομία και το αχανές του φορολογικού συστήματος και επιβάλλει υπέρογκα πρόστιμα βάσει υποκειμενικών υποθέσεων και κριτηρίων. Αυτή η τρομοκρατία της επιχειρηματικότητας από την ιδεοληπτική εφορία γίνεται προφανής από τα υψηλά ποσοστά δικαίωσης των επιχειρηματιών που προσφεύγουν στα διοικητικά δικαστήρια: πάνω από το 70% των αποφάσεων δικαιώνουν τους επιχειρηματίες και ακυρώνουν τα επιβληθέντα πρόστιμα.

 

ΕΝΙΑΙΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ - ΕΚΠΤΩΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ

Αυτή τη στιγμή (2016-2017) ο φόρος των ιδιωτών επιχειρηματιών και επαγγελματιών καθορίζεται σε ετήσια βάση, βάσει των φορολογικών δηλώσεων που υποβάλλονται κάθε χρόνο. Λαμβάνοντας υπόψη τους υψηλούς συντελεστές και όλη την παθογένεια και πολυπλοκότητα του φορολογικού συστήματος, είναι προφανές ότι τα ποσοστά φοροαποφυγής αλλά και φοροδιαφυγής είναι υψηλά. Γι αυτό και απαιτούνται χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές για όλους τους επαγγελματίες και όλα τα αντικείμενα.

Προτεινόμενος συντελεστής στην περίπτωση της Ελλάδας: 20% για τους προαναφερθέντες λόγους. Ταυτόχρονα πρέπει να εκπίπτουν όλα τα έξοδα από το ατομικό και εταιρικό (όταν πρόκειται για νομικά πρόσωπα) φορολογητέο εισόδημα.

Αυτό πρέπει να συμβεί για δυο κύριους λόγους. Πρώτον επειδή ο ιδιώτης θα απαιτεί έκδοση παραστατικού σαν αυτονόητο μέρος της συναλλαγής σε όλες ανεξαίρετα τις συναλλαγές. Δεύτερον επειδή θα (επι)στραφούν στην αγορά αδρανή κεφάλαια τα οποία φυλάσσονται σε στρώματα και θυρίδες, καθώς το όφελος πλέον εκτός από καταναλωτικό θα είναι και φορολογικό.

Το κεντρικό νόημα εφαρμογής του Εισοδηματικού Βαρομέτρου είναι η απόδοση φορολογικών εσόδων τη στιγμή της συναλλαγής, με παράλληλη άμεση έκπτωση των εξόδων.

 

ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΜΕΤΡΟ - ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Δημιουργείται από το ελληνικό κράτος ένα ενιαίο διαδικτυακό λογισμικό το οποίο θα διαχειρίζεται σε φορολογικό επίπεδο τις συναλλαγές των ιδιωτών σε πραγματικό χρόνο. Αυτό ονομάζεται "Εισοδηματικό Βαρόμετρο" καθώς θα δημιουργεί δύο μεγάλα εικονικά πορτοφόλια: ένα εσόδων και ένα εξόδων. Οι ιδιώτες θα αποκτούν στο σύστημα ένα προφίλ ιδιώτη και οι εταιρείες ένα εταιρικό προφίλ νομικού προσώπου.

 

α) Καταχώρηση εξόδων

Τη στιγμή της συναλλαγής καταχωρούνται στο Εισοδηματικό Βαρόμετρο τα στοιχεία δαπάνης και δημιουργείται πιστωτικό ποσό για το λογαριασμό του ιδιώτη ή του νομικού προσώπου που αποτέλεσαν αποδέκτες της δαπάνης (αγοραστές). Δαπάνες θεωρούνται οποιαδήποτε έξοδα αφορούν τον ιδιώτη ή το νομικό πρόσωπο. Ο αγοραστής δεν χρειάζεται να καταχωρεί τις δαπάνες του, καθώς θα περνούν αυτόματα στο σύστημα από τις δηλώσεις του πωλητή. Σε περιπτώσεις λιανικής πώλησης κατά τις οποίες η αναγραφή ΑΦΜ του πελάτη στο παραστατικό δεν είναι ιδιαίτερα εύχρηστη, ο ιδιώτης θα αποκομίζει την απόδειξη και θα μπορεί να την καταχωρεί ο ίδιος στο δικό του εισοδηματικό βαρόμετρο ώστε να εκπέσει από το φορολογητέο εισόδημά του. 

 

β) Καταχώρηση εσόδων

Τη στιγμή έκδοσης του παραστατικού από τον πωλητή, θα ενημερώνεται η εφαρμογή Εισοδηματικού Βαρομέτρου αυτόματα, διαδικτυακά. Αν υπάρχει πρόβλημα τη στιγμή της συναλλαγής, μπορεί να γίνει συγκεντρωτικά στο τέλος της ημέρας ή της επομένης, και πάλι με αυτοματοποιημένο τρόπο.

Στην περίπτωση συναλλαγής με πλαστικό χρήμα ή τραπεζική μεταφορά χρημάτων, αποσπάται άμεσα από τον συνδεδεμένο τραπεζικό λογαριασμό και προς όφελος του κράτους το ποσό που αντιστοιχεί στον ενιαίο συντελεστή φορολόγησης καθώς και το ΦΠΑ. Το ποσό που θα αποσπάσει το κράτος θα είναι ο συντελεστής του 20% επί της συναλλαγής, εφόσον φυσικά το έσοδο υπερβαίνει τις ήδη καταχωρημένες δαπάνες (εφόσον υπάρχει καθαρό κέρδος δηλαδή) στο Εισοδηματικό Βαρόμετρο.

Οι τράπεζες συμβάλλονται υποχρεωτικά με το δημόσιο και το δημόσιο αποκτά το δικαίωμα να αποσπά από τις επιχειρήσεις, τις εταιρείες και τους ελεύθερους επαγγελματίες κατά τη συναλλαγή το 20% επί του εσόδου, καθώς και το ΦΠΑ, υπολογιζόμενα και τα δύο φυσικά επί του ποσού υπέρβασης του πιστωτικού ορίου (καθαρό κέρδος δηλαδή) που έχει προκύψει από τη στιγμή καταχώρησης των δαπανών. Οι μισθωτοί και συνταξιούχοι θα καταβάλλουν αυτόματα το ποσό του φόρου που τους αναλογεί τη στιγμή πληρωμής του μισθού και της σύνταξής τους αντίστοιχα.

Η περίπτωση συναλλαγής με μετρητά δεν αλλάζει πολύ τον τρόπο λειτουργίας. Η έκδοση παραστατικού παραμένει η ίδια, η ενημέρωση πιστώσεων και χρεώσεων στο σύστημα του Εισοδηματικού Βαρομέτρου θα παραμένουν οι ίδιες. Σε περίπτωση όμως που το κράτος δεν μπορεί να αποσπάσει αυτόματα τον αναλογούντα φόρο λόγω έλλειψης διαθέσιμου χρηματικού υπολοίπου στον τραπεζικό λογαριασμό, θα δίνεται πίστωση χρόνου 7 ημερών, ώστε να αποκτήσει ο λογαριασμός την απαιτούμενη κάλυψη. Αν παρέλθουν 14 ημέρες ανεξόφλητου φόρου, τότε θα διακόπτεται από το σύστημα η δυνατότητα έκδοσης παραστατικών και στην ουσία θα "σφραγίζει" η επιχείρηση και η εν γένει λειτουργία της.

Οι ιδιώτες (υπάλληλοι, συνταξιούχοι αλλά και οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός), όπως ήδη σημειώθηκε θα έχουν και αυτοί προφίλ στο Εισοδηματικό Βαρόμετρο. Το λογισμικό θα λειτουργεί και γι αυτούς με τον ίδιο τρόπο που θα λειτουργεί και για τα νομικά πρόσωπα: οι δαπάνες τους θα δημιουργούνται αυτόματα κατά τη στιγμή της συναλλαγής και τα έσοδά τους επίσης κατά την ταμειακή εισροή του μισθού ή της σύνταξής τους, οπότε και θα γίνεται η σχετική φορολόγηση με τον ενιαίο συντελεστή σε μηνιαία βάση. Για τους οικονομικά μη ενεργούς πολίτες, προφανώς ενδέχεται να υπάρχουν μόνο δαπάνες κατά τη διάρκεια ενός έτους, αλλά αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα. Στην περίπτωση υπερβολικών δαπανών σε φαινομενικά οικονομικά μη ενεργούς πολίτες, οφείλει να υπάρχει περαιτέρω διερεύνηση των πόρων τους από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

 

Τι γίνεται με την ετήσια φορολογική δήλωση;

Η ετήσια δήλωση επί της ουσίας καταργείται καθώς οι φορολογικές δηλώσεις θα γίνονται πλέον καθημερινά σε πραγματικό χρόνο και πλήρως αυτοματοποιημένα. Αν συνεχίσει να υπάρχει, θα έχει για το κράτος καθαρά ενημερωτικό και στατιστικό χαρακτήρα.

 

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

- Το κράτος δεν θα αποκομίζει φορολογικά έσοδα συγκεντρωτικά κατόπιν της ετήσιας δήλωσης, αλλά τη στιγμή της κάθε συναλλαγής. Αυτό κάνει την είσπραξη ευκολότερη και απείρως πιθανότερη.

- Ακριβή πρόβλεψη ετησίων εσόδων και ακριβέστερος έλεγχος της πορείας του κρατικού ετήσιου προϋπολογισμού.

- Όλοι θα έχουν κίνητρο να παίρνουν παραστατικά (ακόμη και απλές αποδείξεις λιανικής) αφού όλα θα εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα.

- Ο ιδιωτικός τομέας με την καθημερινή πληρωμή ενός λογικού ποσοστού φορολογίας, θα δυσκολεύεται λιγότερο στην απόδοση της φορολογικής υποχρέωσης: η απαίτηση συγκεντρωτικής καταβολής μεγάλων ποσών, είτε αφορά ΦΠΑ, είτε φορολογία, λειτουργεί ως αντικίνητρο πληρωμών οφειλών.

- Η άμεση διακοπή πρόσβασης στο σύστημα για έκδοση παραστατικών στην περίπτωση φοροδιαφυγής λειτουργεί ως σαφέστατο αντικίνητρο φοροδιαφυγής. Ο αγοραστής θα απαιτεί παραστατικό για να αγοράσει ένα προϊόν ή μία υπηρεσία προκειμένου να εμφανιστεί η σχετική δαπάνη στο Εισοδηματικό Βαρόμετρο και να μειωθεί ο καταβαλλόμενος φόρος του.

- Η παραοικονομία θα ελαχιστοποιηθεί, όχι μόνο εξαιτίας της εφαρμογής του Εισοδηματικού Βαρομέτρου, αλλά και της φορολογικής δικαιοσύνης που θα εφαρμοστεί με τους ενιαίους συντελεστές και τους αυτοματοποιημένους ελέγχους και διασταυρώσεις: δεν θα υπάρχει περιθώριο αθέμιτων συναλλαγών και διαφθοράς με κρατικούς φοροελεγκτικούς λειτουργούς.

- Δεν θα έχει πλέον σημασία η χρήση μετρητών ή πλαστικού χρήματος, αφού θα αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα επιλογής για τον εκάστοτε αγοραστή ή πωλητή. Ούτως ή άλλως η χρήση πλαστικού χρήματος χωρίς αυτόματη διασταύρωση και σύνδεση με τα τραπεζικά και φορολογικά συστήματα δεν έχει καμία πρακτική χρησιμότητα, πέραν του "φακελώματος' της εκάστοτε επιχείρησης για μελλοντικούς εκβιασμούς και αθέμιτες συναλλαγές με την αρμόδια ελεγκτική αρχή.

- Το κράτος πλέον εκμεταλλεύεται το κίνητρο φοροαποφυγής και το διοχετεύει στην κατανάλωση και την πραγματική οικονομία: όσο περισσότερο καταναλώνει κάποιος, τόσο λιγότερο φόρο πληρώνει.

- Αύξηση ρευστότητας τραπεζικών ιδρυμάτων καθώς όλες οι συναλλαγές αναγκαστικά θα περνούν μέσα από τους δηλωμένους τραπεζικούς λογαριασμούς που θα έχουν συνδεθεί με το εκάστοτε φορολογικό προφίλ του κάθε ιδιώτη ή της κάθε εταιρείας.

- Ελαχιστοποίηση φοροτεχνικού και λογιστικού κόστους για εταιρείες και ιδιώτες. Το φορολογικό σύστημα θα είναι πλέον αυτοματοποιημένο και απλό και δεν θα χρειάζεται, τουλάχιστον για τους ιδιώτες, η συνδρομή ειδικού για τη διεκπεραίωση φορολογικής δήλωσης.

 

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

Το εισοδηματικό βαρόμετρο οφείλει να ανοίγει προφίλ για κάθε φυσικό και νομικό πρόσωπο που δραστηριοποιείται οικονομικά εντός της Ελληνικής επικράτειας. Η ύπαρξη ενιαίου φορολογικού συντελεστή είναι υποχρεωτική καθώς το ποσό του αποδιδόμενου φόρου θα αποδίδεται τη στιγμή της συναλλαγής και δεν μπορεί να εξαρτάται από κλίμακες συνολικού ετήσιου εισοδήματος. Κάθε πληρωμή ιδιώτη από την πλευρά του κράτους, επίσης θα ενημερώνει αυτόματα στο Εισοδηματικό Βαρόμετρο, είτε πρόκειται για μισθό, είτε για σύνταξη, είτε για αμειβόμενη υπηρεσία.

Οι κατά τόπους εφορίες θα έχουν εποπτικό ρόλο στην όλη εφαρμογή και θα ελέγχουν την ομαλή ροή εσόδων και εξόδων καθώς και τις περιπτώσεις πιθανής απόκρυψης εισοδήματος (τεράστιες δαπάνες σε σχέση με ελάχιστα εισοδήματα). Επίσης θα μεριμνούν για την  ενημέρωση απενεργοποίησης και ενεργοποίησης των προφίλ του Εισοδηματικού Βαρομέτρου σε περιπτώσεις κατά τις οποίες παρατηρηθεί έλλειψη ρευστότητας στους τραπεζικούς λογαριασμούς των οφειλετών στις περιπτώσεις συναλλαγών με μετρητά, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω. Άλλη περίπτωση αδυναμίας είσπραξης οφειλής δεν προβλέπεται καθώς η γενικότερη φιλοσοφία του συστήματος επιτάσσει την άμεση απόδοση φόρου τη στιγμή της συναλλαγής.

Η εφαρμογή μπορεί να γίνει βάσει των υπαρχόντων αριθμών φορολογικού μητρώου και των δεδομένων του taxisnet.